Historische context
Het probleem bij de ziekte anorexia nervosa is niet dat er niet genoeg zorgcentra en zorgmogelijkheden te vinden zijn in het land. Het knelpunt ligt meer in de vraag welke zorg nou nodig is en welke zorg effectief is voor anorexiapatiënten. Vroeger dacht men namelijk had men namelijk en heel ander ziektebeeld van anorexia nervosa en werd de ziekte heel anders behandeld. Tegenwoordig zijn er nog steeds verschillende manieren om de ziekte te behandelen. De zorg valt nu onder de geestelijke gezondheidszorg. In het kort bespreken we hieronder de kijk op de ziekte en de behandeling, dus de toegankelijkheid van de zorg in de historie. Vervolgens kijken we naar hoe de toegankelijkheid van de zorg er nu voor staat.
Ontdekking en erkenning
Vroeger werd anorexia nervosa vaak gezien als symptoom van bepaalde ziekten en niet als ziekte op zich (buropuur.nl, onbekend). Anorexia nervosa ontstond vaak door de idealistische kijk van de wereld op het uiterlijk van de vrouw. Pas in 1870 werd door William Gull en Charles Lasegue Anorexia nervosa als een psychische ziekte erkend.
In 1880 bedacht Jean-Martin Charcot een behandeling waarbij de macht werd overgenomen. De patiënt moest onder dwang gaan eten en dit bleek te werken. Sigmond Freud was gangmaker is de strijdt tegen anorexia nervosa begin 20e eeuw. Hij probeerde de oorzaak te achterhalen van de stoornis en zo het probleem aan te pakken. Hij paste psychotherapie en hypnose toe om het gedachtepatroon aan te passen.
Vroeger werd ook wel gedacht dat iemand met anorexia bezet was door de duivel. Tegenwoordig wil de medische wereld constant de biologische oorzaken aanwijzen voor psychische stoornissen.
Ziektebeeld en behandeling historie
In Nederland en Duitsland werden eetstoornissen voornamelijk beschouwd als de gevolgen van lichamelijke stoornissen en ook als zodanig behandeld (A.A.M. Tenwolde, 1998). Rust, kalmerende middelen en gedwongen voeding werden aanbevolen. Later werden er afwijkingen in de hersenen gesuggereerd. Patiënten werden verwezen naar kinderartsen en internisten tot 1980.
Pas na 1940 ontstond belangstelling voor psychiaters en psychologen voor dit ziektebeeld. De nadruk kwam te liggen op de psychologische aanpak. In 1975 werd anorexia nervosa gezien en behandeld als onbuigzame eigenzinnigheid, meedogenloos egocentrisme, rigide antiautoritaire opstelling en alimentaire tirannie.
Later werd zelfs gedacht dat anorexia nervosa een “orale impregnatiefantasie” was. Waarbij de eetdrift een orale, erotische, driftbevrediging zou zijn en anorexia juist een symbolische afwijzing hiervan. De nadruk van behandelingen kwam te liggen op het bewust maken van verdrongen innerlijke conflicten, het verkrijgen van “inzicht” en het “doorwerken” van de weer bewust geworden conflicten.
Nog later wordt anorexia verklaard als een drang naar onafhankelijkheid en zelfbepaling. De schuld ligt niet meer bij de kinderen zelf, maar bij de maatschappij die hen in een onmogelijke positie gedwongen heeft. De ziekte is een onbewuste reactie van vrouwen op hun sociale positie.
Behandeling tegenwoordig
Anorexia nervosa kan op vier manieren behandeld worden (Multidisciplinaire Richtlijn Eetstoornissen, 2012):
Behandelingscentra
Patiënten met een ernstige vorm van anorexia nervosa, worden opgenomen in GGZ-centra (SABN.nl). Deze zijn te vinden door het gehele land. Niet elk centrum is gericht op GGZ, of heeft een afdeling die hier gespecialiseerd in is. Jongeren met de eetstoornis kunnen het best naar Almere, Nijmegen, Amsterdam, Haarlem, Heerhugowaard, Leidschendam, Den Haag, Leiden, Oegstgeest, Rotterdam, Eindhoven, Veldhoven of Venlo.
BIBLIOGRAFIE
Onbekend. (onbekend). Geschiedenis van anorexia nervosa. Geraadpleegd op 9 februari 2014 van http://www.buropuur.nl/alles-over-eetstoornissen/wetenschap-a-onderzoek/74-geschiedenis-van-anorexia-nervosa.html.
A.A.M. Tenwolde. (1998). Anorexia Nervoasa en Boulimia Nervosa, ideeën over aard en behandeling vroeger en nu. Geraadpleegd op 9 februari 2014 van http://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=web&cd=2&cad=rja&ved=0CDEQFjAB&url=http%3A%2F%2Fwww.sabn.nl%2Fdownloads%2Fdownload.php%3Ffile%3D108_2_ANtenne.pdf&ei=ftT3UvX9EIOn0QWIlYCIBQ&usg=AFQjCNFhqnTc5KiYOOkxyjMDfVLM7_F58Q.
Onbekend. (2012). Behandeling Anorexia nervosa. Geraadpleegd op 9 februari 2014 van http://www.trimbos.nl/onderwerpen/psychische-gezondheid/anorexia-nervosa/behandeling.
Onbekend. (onbekend). SABN voor en door mensen met eetstoornissen. Geraadpleegd op 9 februari 2014 van http://www.sabn.nl/informatie_eetstoornissen/behandelingen/klinieken_en_instellingen.php.
Het probleem bij de ziekte anorexia nervosa is niet dat er niet genoeg zorgcentra en zorgmogelijkheden te vinden zijn in het land. Het knelpunt ligt meer in de vraag welke zorg nou nodig is en welke zorg effectief is voor anorexiapatiënten. Vroeger dacht men namelijk had men namelijk en heel ander ziektebeeld van anorexia nervosa en werd de ziekte heel anders behandeld. Tegenwoordig zijn er nog steeds verschillende manieren om de ziekte te behandelen. De zorg valt nu onder de geestelijke gezondheidszorg. In het kort bespreken we hieronder de kijk op de ziekte en de behandeling, dus de toegankelijkheid van de zorg in de historie. Vervolgens kijken we naar hoe de toegankelijkheid van de zorg er nu voor staat.
Ontdekking en erkenning
Vroeger werd anorexia nervosa vaak gezien als symptoom van bepaalde ziekten en niet als ziekte op zich (buropuur.nl, onbekend). Anorexia nervosa ontstond vaak door de idealistische kijk van de wereld op het uiterlijk van de vrouw. Pas in 1870 werd door William Gull en Charles Lasegue Anorexia nervosa als een psychische ziekte erkend.
In 1880 bedacht Jean-Martin Charcot een behandeling waarbij de macht werd overgenomen. De patiënt moest onder dwang gaan eten en dit bleek te werken. Sigmond Freud was gangmaker is de strijdt tegen anorexia nervosa begin 20e eeuw. Hij probeerde de oorzaak te achterhalen van de stoornis en zo het probleem aan te pakken. Hij paste psychotherapie en hypnose toe om het gedachtepatroon aan te passen.
Vroeger werd ook wel gedacht dat iemand met anorexia bezet was door de duivel. Tegenwoordig wil de medische wereld constant de biologische oorzaken aanwijzen voor psychische stoornissen.
Ziektebeeld en behandeling historie
In Nederland en Duitsland werden eetstoornissen voornamelijk beschouwd als de gevolgen van lichamelijke stoornissen en ook als zodanig behandeld (A.A.M. Tenwolde, 1998). Rust, kalmerende middelen en gedwongen voeding werden aanbevolen. Later werden er afwijkingen in de hersenen gesuggereerd. Patiënten werden verwezen naar kinderartsen en internisten tot 1980.
Pas na 1940 ontstond belangstelling voor psychiaters en psychologen voor dit ziektebeeld. De nadruk kwam te liggen op de psychologische aanpak. In 1975 werd anorexia nervosa gezien en behandeld als onbuigzame eigenzinnigheid, meedogenloos egocentrisme, rigide antiautoritaire opstelling en alimentaire tirannie.
Later werd zelfs gedacht dat anorexia nervosa een “orale impregnatiefantasie” was. Waarbij de eetdrift een orale, erotische, driftbevrediging zou zijn en anorexia juist een symbolische afwijzing hiervan. De nadruk van behandelingen kwam te liggen op het bewust maken van verdrongen innerlijke conflicten, het verkrijgen van “inzicht” en het “doorwerken” van de weer bewust geworden conflicten.
Nog later wordt anorexia verklaard als een drang naar onafhankelijkheid en zelfbepaling. De schuld ligt niet meer bij de kinderen zelf, maar bij de maatschappij die hen in een onmogelijke positie gedwongen heeft. De ziekte is een onbewuste reactie van vrouwen op hun sociale positie.
Behandeling tegenwoordig
Anorexia nervosa kan op vier manieren behandeld worden (Multidisciplinaire Richtlijn Eetstoornissen, 2012):
- Behandeling gericht op eetpatroon en gewicht:
Het herstellen van een gezond gewicht en het normaliseren van het eetpatroon. - Psychotherapie:
Behandeling van de psychische klachten. - Behandeling met medicijnen;
Moet niet als eerste stap worden ingezet. - Specifieke interventies:
Gericht op educatie, motivatie, lichaamsbeleving en zelfhulp.
Behandelingscentra
Patiënten met een ernstige vorm van anorexia nervosa, worden opgenomen in GGZ-centra (SABN.nl). Deze zijn te vinden door het gehele land. Niet elk centrum is gericht op GGZ, of heeft een afdeling die hier gespecialiseerd in is. Jongeren met de eetstoornis kunnen het best naar Almere, Nijmegen, Amsterdam, Haarlem, Heerhugowaard, Leidschendam, Den Haag, Leiden, Oegstgeest, Rotterdam, Eindhoven, Veldhoven of Venlo.
BIBLIOGRAFIE
Onbekend. (onbekend). Geschiedenis van anorexia nervosa. Geraadpleegd op 9 februari 2014 van http://www.buropuur.nl/alles-over-eetstoornissen/wetenschap-a-onderzoek/74-geschiedenis-van-anorexia-nervosa.html.
A.A.M. Tenwolde. (1998). Anorexia Nervoasa en Boulimia Nervosa, ideeën over aard en behandeling vroeger en nu. Geraadpleegd op 9 februari 2014 van http://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=web&cd=2&cad=rja&ved=0CDEQFjAB&url=http%3A%2F%2Fwww.sabn.nl%2Fdownloads%2Fdownload.php%3Ffile%3D108_2_ANtenne.pdf&ei=ftT3UvX9EIOn0QWIlYCIBQ&usg=AFQjCNFhqnTc5KiYOOkxyjMDfVLM7_F58Q.
Onbekend. (2012). Behandeling Anorexia nervosa. Geraadpleegd op 9 februari 2014 van http://www.trimbos.nl/onderwerpen/psychische-gezondheid/anorexia-nervosa/behandeling.
Onbekend. (onbekend). SABN voor en door mensen met eetstoornissen. Geraadpleegd op 9 februari 2014 van http://www.sabn.nl/informatie_eetstoornissen/behandelingen/klinieken_en_instellingen.php.